Ögeler etikete göre görüntüleniyor: Soydaşlara Türkçe Öğretimi

Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencileri iki gruba ayırabiliriz:
a) Büyük şehirlerden gelmiş, eğitimini Rusça sürdürmüş ve ana dilini az bilen veya hiç bilmeyenler.
b) Daha küçük yerleşim birimlerinden gelmiş, eğitimini ana dilinde sürdürmüş olup Rusçayı da bilenler.

Bu İki grubu ayrı ayrı ele almak gerekir. İlk gruptakiler ana dillerini iyi bilmemeleri, Türkiye Türkçesini bir yabancı dil gibi öğrenme zorluğuyla karşı karşıya kalmaları sonucunu doğururken ikinci gruptakilerin ise, lehçelerimiz arasındaki benzerlikler yanında farklılıkların da bulunmasından dolayı güçlükler yaşadıkları görülmektedir.

Türkçenin ana dili olarak öğretilmesi konusu, hem Türkiye'deki Türk çocuklarına, hem de yurt dışındaki Türk işçi çocuklarına dilimizin iyi öğretilmesi amacına yönelik olarak ele alınmalıdır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi konusu ise, ana dili Türkçe olanların dışında kalan her türlü gruba dilimizin öğretilmesi amacını taşır ve yöntem, teknik ve programları Türkçenin ana dili olarak öğretiminden çok farklıdır. Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencilerden ana dilini bilmeyip yalnız Rusça bilenlerin durumları da, yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi alanının konusudur. Fakat, ana dilini az veya çok bilen öğrencilerin durumu ise, Türkçenin ne ana dili olarak ne de yabancı dil olarak öğretimi konusunun içindedir. Bu, apayrı bir uzmanlık alanıdır. Yöntem, teknikler ve programlarının iyi belirlenmesi gerekir.

Yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız bu farklı alandaki öğretim stratejilerinin iyi belirlenebilmesi, bu alanda uzmanlaşmış öğretim elemanlarının, Türk dilinin lehçelerinin günümüzdeki durumlarını ortaya koyan çalışmaları ve Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencilerin karşılaştıkları dl problemlerinin sebeplerinin ortaya konmasıyla gerçekleştirilebilir. Ancak, ne yazık ki bu alandaki sıkıntılar ne Türkologlar tarafından ne de dil bilimciler tarafından tam olarak anlaşılabilmiştir. Bu yüzden de, Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencilere Türkiye Türkçesinin öğretimine yönelik, bilimsel veriler göz önüne alınarak hazırlanmış eserler bulunmamaktadır. Ahmet Yesevî Vakfı tarafından yayımlanan Türkiye Türkçesi adlı eserler de, Ahmet Yesevî Üniversitesi için hazırlanmış olup Türkiye'de okutulmaktadır. Ayrıca, bu eserlerde birtakım ses denkliklerinin (Örn. Kazak Türkçesinde "s"ler, Türkiye Türkçesinde "ş"dir, "j"ler "y"dir. vb.) dışında lehçelerimiz arasındaki benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmadığı gibi, alfabeden, fonotikten, morfoloji'den, sentakstan ve anlam kaymalarından dolayı ortaya çıkan dil öğrenim güçlüklerinden söz edilmektedir. Yöntem ve teknikler konusu da ayrıca ele alınmalıdır.

Buna karşılık, Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencilerin (Azerî, Kazak, Kırgız, Özbek ve Türkmen) dil problemleriyle ilgili birtakım makaleler yayımlanmıştır. (Ercilasun, 1992 Vandewalte, 1992/Aydın, 1994/Mahmudov, 1994/Usmanova, 1997/Özyürek, 1997 gibi.)

Bu makalelerin her biri, konunun Önemini belirtmesi açısından son derece Önemlidir. Ancak, bu makalelerde birtakım problemlerden ve aksaklıklardan veya öğrenimde karşılaşılan güçlüklerden söz edilmişse de, çözüm yollan ya da Türkiye Türkçesinin söz konusu hedef kitleye nasıl Öğretilmesi gerektiği konusu tam olarak ortaya konmamıştır.

Yukarıda kısaca belirtmeye çalıştığımız gibi, ana dilini bilmeyenlerin Türkiye Türkçesini bir yabancı gibi öğrenmesi kaçınılmazdır. Çünkü, kendi kültür unsurlarını da (Kazak kültürü, Özbek kültürü vb.) tam olarak bilmemelerinden dolayı ana dilini bilenlerin yanında kavrama zorlukları çekmeleri sınıf ortamında farklılıklar yaratmaktadır. Bu yüzden, başlangıçta bu durumdaki öğrenciler belirlenmeli ve gruplandırmalar buna göre yapılmalıdır.

Ana dilini iyi bilenlerin de, cümle yapısı ve gramerlerdeki benzerliklerle birlikte aynı olan birçok fiil ve ismi kolayca Öğrenmelerinin yanında, kullanım farklılıkları ve anlam kaymalarının etkisiyle Türkiye Türkçesine göre yanlış olan kullanımlarda ısrar etmeleri, olumsuz aktarımlara yol açmaktadır.
Anlam kaymalarından dolayı yapılan yanlışlara birkaç örnek:
"Türkmenistan'ın Başbakanı gençlerin Türkmenistan'ı çalışıp dolandırmasını istiyor." (B. Akmeredov)
"dolandır-" fiili, "yönet-, idare et-" anlamındadır.

"Mecbur kaldırmış." (Z. Durmatov) "kaldır-" fiili, "bırak-" anlamındadır.
"Bir buçuk bine kolay insan var" (V. Niyazlıyev) "kolay" kelimesi, "yakın" anlamındadır.

Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür: “öt-”(geç-) , “tap-”(bul-) , “acayip” (çok güzel ), “pul” (para), “para” (rüşvet) vb.
Örneklerden de anlaşılacağı gibi, öğrenci ana dilinden kopamamakta ve olumsuz aktarımlara sıkça rastlanmaktadır. Bu durumun önceden bilinmesi ve Türkiye Türkçesinin öğretiminin ilk basamağından itibaren öğretim elemanı tarafından bu konunun üzerinde durulması gerekmektedir. Çünkü, bu problemin alfabeden kaynaklanan yönleri (Örn.: Küçük “t” harfi, Kiril alfabesinde “m”, “d”harfi “g” , “N” harfi “H”, “R” harfi “P” biçimindedir vb.) vardır. Anlam kaymalarından kaynaklanan yönleri (Örn.: “temir” ()demir , “ konuk” (konuk ) vb. ) vardır. Anlam kaymalarından kaynaklanan yönleri (Örn.: “öttü” (geçti) “camiler yaptı” ( camilere kapattı) vb. ) vardır. Sentaksta önemli bir zorluk bulunmamaktadır.

Kısaca değinmeye çalıştığımız bu zorlukları aşabilmek için, öğrencilere temel seviyeden itibaren bu farklılıkların gösterilmesinin yanında, Türkiye Türkçesinin kelime kadrosunun da (isim, fiil, sıfat, zarf vb.) her seviye için ayrı ayrı belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışma yapılırken ortak kelimelerimiz belirlenmeli, kelimelerdeki ses farklılıkları verilmeli ve zaman zaman Eski Türkçeden örnekler verilerek aynı dili kullandığımız öğrenciye hissettirilmelidir.

Bütün bunlar yapılırken ortak kültür değerlerimiz ön plana çıkarılmalı ve öğrenciler istekli kılınarak aktif hale getirilmelidir. Türkiye Türkçesiyle “Abay”ı anlatan Kazak öğrenciler, “ Manas”ı anlatan Kırgız öğrenciler, “Ali Şir Nevâyi”i anlatan Özbek öğrenciler, “ Mahdumkulu”nu anlatan Türkmen öğrenciler, “Fuzuli”yi anlatan Azeri öğrenciler, hem kendi kültürlerini anlatmanın heyecanıyla derse canlılık katacaklar, hem de ortak kültürümüzün ve dolayısıyla ortak dilimizin farkına varacaklardır. Böylelikle, öğrenme isteği üst seviyeye çıkacak, bu da hem Türkiye Türkçesini iyi öğrenmelerine yardımcı olacak, hem de Türkiye’ye ve Türk insanına uyum sağlamalarını kolaylaştıracaktır. Tabii ki, bu dersi verecek olan öğretim elemanının Türkolog olması ve Eski Türkçe ile bugünkü Türk lehçelerini iyi incelemiş olması gerekmektedir.

Yukarıda belirttiğimiz alfabe, fonetik , morfoloji, sentaks ve anlam kaymaları konularının her birinin ayrı ayrı ele alınarak öğretim stratejilerinin belirlenmesi ve uygulamalarda bunlara önem verilmesi, Asya Türk Cumhuriyetlerinden gelen öğrencilere Türkiye Türkçesinin iyi öğretilmesi için en temel şarttır.

Kaynakça
Özgür AYDIN, Azeri, Kazak, Özbek ve Türkmen Öğrencilerde Türkçe Öğrenim Sorunları-I, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, 1994, S.18, s.16-23.
------------ Azerî, Kazak, Özbek ve Türkmen Öğrencilerde Türkçe Öğrenim
Sorunları-II, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, S.20, s.32-43.
A.Bican ERCİLASUN, Türk Lehçelerinin Anlaşılmasında Dikkat Edilecek Noktalar, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, 1992, S.5, s.28-42.
Nizameddin MAHMUDOV, Ortak Kelimeler Ortak Anlamlar mı Demektir?, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, 1994, S.17, s.15-19.
Rasim ÖZYÜREK, Azerbaycanlı Öğrencilerin Türkiye Türkçesi Öğreniminde Karşılaştıkları Sorunlar, Türk Dili, Mayıs 1997, s.476-478.
Zuhal K. ÖLMEZ, Türkçenin Diğer Türk Dil ve Lehçeleriyle Olan İlişkilerine Kısa Bir Göz Atış, Uygulamalı Dilbilim Açısından Türkçenin Görünümü, Di! Derneği, 1994, s.28-41.
Talât TEKİN, Türkçe ile Kazakça Arasında Karşılıklı Anlaşabilirlik, Genel Dilbilim Dergisi, 1978, S.1, s.33-42.
------------ Orta Asya Türk Dilleri, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, 1992, S.5, s.48-54.
Şaire USMANOVA, Özbekçe ve Türkçe Deyimlerin Karşılaştırmalı Tahlilinden Birkaç Örnek, Türk Dili, Temmuz 1997, s.36-41.
Johan VANDEWALLE, Orta Asya Türkçesiyle Türkiye Türkçesinin Arasındaki Farklar Üzerine, A.Ü.TÖMER Dil Dergisi, 1992, S.5, s.15-20.

Yayımlandığı Yer: Prof. Dr. SADIK TURAL Armağanı, Ank., s.77-80.

Yrd. Doç. Dr. Erol BARIN

Bu kitapta 7 farklı testte 900 soru hazırlanmıştır. Bu sorular Sayın öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gulden Tum tarafından 2005-2009 yılları arasında gerek yurtdışında gerekse yurt içinde Türkçe öğrenen öğrenicilerin yaptıkları hataların derlenmesi ve çoktan seçmeli hale dönüştürülmesiyle oluşturulmuştur. Kitabın başında basit İngilizce düzeyinde Türkçenin yapısıyla ilgili bilgiler verilmiş ve ad durum ekleri sınıflandırılmıştır. Ayrıca yanıltıcı eylemler de testlere yer almaktadır. Yaşayan Türkçe ile ilgili örnekler sunulduğu için soruların seçenekleri hazırlanırken olabilecek tüm seçenekler sunulmuş böylece soruların birden fazla cevabının olabileceğinin altı çizilmiştir.

Turkish has linguistic differance from other European languages; therefore, it is necessary to prepare appropriate materials to make learning Turkish enjoyable and to help these students to cope with this problem. Especially, foreign learnes suffer a lot while attaching the correct suffixes to the words. Thus, this handy test book presents the vowel harmony, Turkish sentence structure, the fully conjugated forms of Turkish verbs, and suffixes nouns and pronouns to help foreign students having difficulties with learning Turkish Language.(Önsöz'den)

Sayfa Sayısı: 185

Baskı Yılı: 2010
Dili: Türkçe
Yayınevi: Adana Nobel Kitabevi

Küreselleşme insanların birbirinin kültürünü ve dilini öğrenme ihtiyacını hızlandırmıştır. Son zamanlarda birçok ülkede Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenmek isteyen kişilerin sayısı belirgin bir düzeyde artmıştır. Ancak, yabancı öğrenicilerin Türkçeyi yabancı dil olarak kolay ve işlevsel bir şekilde öğrenebilmeleri için yazılmış olan kaynak kitapların yeterli sayıda olmaması nedeniyle bu alanda yeni kitaplar yazma ihtiyacı doğmaktadır.
Türkçe Alıştırma Kitabım adını taşıyan Başlangıç düzeyindeki bu eser Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenmek isteyenlere aşağıdaki özellikleriyle büyük kolaylıklar sunmaktadır:
- Günlük yaşamda çok gerekli olan kelimeler kitabın başında gruplandırılarak verilmiştir,
- Türkçe dilbilgisi tüm yabancı öğrencilerin anlayabileceği düzeyde bir İngilizce ile anlatılmıştır,
- Özellikle günlük konuşmalarda yer alan cümlelere öncelik verilmiştir,
- Her alıştırmaya bir örnek cümleyle başlanmıştır,
- Bazı konuların kitabın sonundaki Dilbilgisi Referansı bölümünde yer almıştır,
- Alıştırmalarda farklı özellikler taşıyan temalar o sayfanın alt kısmında referans bilgisini içeren sayfa numaralarıyla referans sayfalarına yönlendirme yapmaktadır,
- Öğrencilerin kendi hatalarını ya da doğrularını görmeleri için cevap anahtarı verilmiştir,
- Türkçe'de kullanılan günlük deyimler, meslekler, Türkçe ve İngilizce eylemler Ek bölümünde liste olarak sunulmuştur,
- Kitabın içinde geçen tüm kelimeler kitabın sonunda sözlük olarak listelenmiştir, ve
- Sayfanın sonunda indeks sayfası verilerek öğrencilerin bilgiye doğrudan ulaşmaları sağlanmıştır.

Türkçe
266 s. -- Kuşe-- Ciltsiz -- 14 x 20 cm
Adana, 2009
ISBN : 9786053970040