ÖZET

Bugün Türkçe dilbilgisi kitaplarının kapaklarına bakarak ilk bakışta farklı kitaplar olduklarını sanabilirsiniz. Ama, bu kitaplar konu sıralanışı, terim kullanımı gibi yönlerden farklı gibi görünseler de hepsi aslında özce aynıdır. Tüm bu kitaplar, temelleri aslında, Thrax'ın dilbilgisine dayanan Batı’nın geleneksel dilbilgisi anlayışı benimsenerek hazırlanmıştır. Bunun için de, Batı dillerinde görünen ayrımlar, sınıflandırmalar olduğu gibi Türkçe dilbilgisi kitaplarına aktarılmıştır. Dolayısıyla, bu dilbilgisi betimlemelerinin kimi tutarsızlıklar sergilemesi aslında çok şaşırtıcı değildir.

Bir dilbilgisi betimlemesinin tutarlı olup olmadığını test etmenin basit olarak iki yolu olduğu söylenebilir. Bunlardan birincisi, bu betimlemeyi bilgisayar ortamına aktarmaktır. Eğer bu betimleme bilgisayar ortamında sonuçlar verebiliyorsa dilbilgisi yapısal olarak yeterli demektir. Diğer yol, çok daha belirleyicidir. Bu da dilbilgisini eğitime uygulamaktır. Dilbilgisi betimlemesini öğrencilerinize öğretebiliyorsanız, onlar da öğrenebiliyorlarsa dilbilgisinin tutarlı olduğunu söyleyebilirsiniz. Hele, bu dili ikinci dil olarak öğretiyorsanız dilbilgisi betimlemesinin ne derece yeterli olduğunu çok daha iyi gözlemleme şansına sahipsinizdir. Çünkü, Türkçe’yi anadili olarak öğreten bir öğretmen, belki dilbilgisini öğretemediğinin farkında bile olamayabilir. Oysa ikinci dil olarak bu dili öğretiyorsanız bunun farkında olamamanıza olanak yoktur.

Bize öyle geliyor ki, geleneksel yaklaşım temelli dilbilgisi anlayışımız her iki testte de başarısız durumdadır. Bunu ilk bakışta, Türkçe öğretimi sırasında gözlemleyebilirsiniz. Şimdi, kısaca, Türkçe öğretimi açısından dilbilgisi betimlemelerimizin görünümüne bakalım.

Çağdaş Türk Dili, sayı 137-138 (1999), 33-41

 

 

 

Dosyayı indirmek için aşağıdaki pencerenin herhangi bir yerine tıklayıp klavyeden CTRL+S tuşlarına basınız.